Hoe wordt pesten op school aangepakt?
Scholen moeten zorgen voor een sociaal veilige omgeving en moeten pesten tegengaan. Hoe ze dit doen, mogen scholen zelf bepalen. Ze moeten wel voldoen aan de Wet veiligheid op school.
Hulp voor kinderen en ouders tegen (online) pesten
Kinderen die (digitaal) worden gepest, kunnen hulp vinden op Pestweb.nl. Pestweb.nl is een website tegen pesten met:
- Een forum om met andere kinderen en jongeren ervaringen met (online) pesten te delen;
- Directe hulp om zelf het (online) pesten te stoppen;
- Goede voorbeelden om cyberpesten tegen te gaan.
Ouders & Onderwijs beantwoordt vragen van ouders over pesten.
Beleid op school
Scholen voor primair en voortgezet onderwijs zijn verplicht een veiligheidsplan op te stellen. Een pestprotocol kan een onderdeel van dit plan zijn maar dat is niet verplicht. De school moet vermelden:
- hoe de school pestgedrag signaleert;
- welke afspraken er zijn om pesten te voorkomen en aan te pakken;
- wie de vertrouwenspersoon is;
- wie het aanspreekpunt pesten is;
- hoe de klachtenregeling werkt;’
- waar de onafhankelijke klachtencommissie is te vinden.
Ouders kunnen deze gegevens vinden in de schoolgids en/of op de website van de school. Uiteraard kunnen ouders dit ook opvragen bij het schoolbestuur.
Effectieve anti-pestprogramma’s
In samenwerking met het Nederlands Jeugdinstituut (NJi) en de Stichting School & Veiligheid geven de PO-Raad en de VO-raad informatie over effectieve programma’s en methodes voor de aanpak van pesten. Dit helpt scholen in hun keuze voor een anti-pestaanpak. Scholen moeten aantonen dat hun aanpak werkt. Dat staat in de wet Veiligheid op school.
Pesten soms strafbaar
Bij pesten in de vorm van ernstige belediging of mishandeling kan er sprake zijn van een strafbaar feit. In dat geval kan de school aangifte doen bij de politie.
Als beleidsmaker in het onderwijs wil je dat alle leerlingen zich veilig voelen en met plezier naar school gaan. Pestgedrag draagt niet bij aan een veilig klimaat. Wat kan de school doen om pestgedrag te voorkomen en verminderen?
Op deze pagina:
- Pesten voorkomen en verminderen
- Effectieve interventies inzetten
- Voorwaarden voor de effectiviteit van interventies
- Verschil primair onderwijs en voortgezet onderwijs
Pesten voorkomen en verminderen
Om zich optimaal te kunnen ontwikkelen, hebben leerlingen een veilige leeromgeving nodig. De school heeft de taak om daarvoor te zorgen. Daar hoort ook het voorkomen en verminderen van pesten bij. De volgende zaken kunnen daar een belangrijke rol in spelen:
- Een positieve leeromgeving met een sterk pedagogisch klimaat, waar kinderen gezien en gehoord worden, prettig met elkaar leren omgaan, elkaar helpen, en conflicten constructief leren oplossen.
- Een informatie- en dialoogavond voor ouders over de manier waarop de school werkt aan een positief klimaat en pestgedrag binnen de school. Informeer ouders waar zij terecht kunnen als zij denken dat het niet goed gaat met hun kind. Lees ook de pagina Hoe kan ik leerlingen en ouders betrekken bij anti-pestbeleid?
- Adequaat toezicht op het schoolplein waarbij er altijd professionals aanwezig zijn tijdens bijvoorbeeld pauzes, lesovergangen en andere vrije momenten. Deze professionals ondersteunen leerlingen bij het oplossen van conflicten en handhaven de regels en afspraken. Zij zorgen voor rust, veiligheid en orde tijdens vrije momenten.
- Een heldere en zichtbare schoolbrede gedragscode tegen pesten, met een eenduidige aanpak binnen de school. Als de ene leerkracht heel andere regels hanteert dan de andere, kan het voor leerlingen onduidelijk zijn welke regels wanneer gelden.
- Goede samenwerking tussen alle professionals in en om de school, met regelmatige afstemming over het anti-pestbeleid. Bespreek de gedragsregels bijvoorbeeld tijdens een studiedag en reflecteer samen op het handelen. Hanteert iedereen dezelfde regels, op dezelfde manier? Vraagt de situatie om een verandering of aanscherping van de regels? Op welke manier kunnen leerlingen meepraten over de gedragsregels?
- Een helder veiligheidsplan met daarin afspraken over het voorkomen en tegengaan van pesten. Let op dat dit niet in een lade verdwijnt, maar dat de afspraken ook daadwerkelijk na worden geleefd. Denk aan: een anti-pestprotocol, een aanspreekpunt binnen de school voor het melden van of praten over pesten, en een gedragscode voor leerlingen, ouders en professionals.
- Neem regelmatig een vragenlijst af bij docenten en leerlingen om de veiligheid te monitoren. De intern begeleider of schoolpsycholoog nemen hierin een actieve rol. Zij kunnen ondersteunen bij de afname en analyseren en interpreteren de uitkomsten. Welke aanscherpingen zijn nodig om het pesten nog effectiever tegen te gaan? Lees verder over de rol van de intern begeleider en schoolpsycholoog in het interview Doe meer tegen pesten
.
Naast het voorkomen of stoppen van het pesten, kan het nodig zijn om specialistische hulp te bieden aan leerlingen die gepest zijn en/of die pesten.
Effectieve interventies inzetten
Om pestgedrag tegen te gaan, kan het helpen om een interventie of programma in te zetten. Effectieve interventies zijn te vinden in de databank Effectieve jeugdinterventies. We onderscheiden drie soorten interventies:
- Universele anti-pestprogramma’s: voor alle kinderen en in alle groepen.
- Programma’s gericht op het gedrag dat met pesten te maken kan hebben, zoals sociale vaardigheden, weerbaarheid en een positief schoolklimaat.
- Programma’s gericht op het monitoren, begrenzen en bestraffen van probleemgedrag zoals pesten.
Daarnaast zijn er individuele interventies ontwikkeld. Bijvoorbeeld geïndiceerde trainingen voor kinderen die pesten, en trainingen voor kinderen die gepest zijn. Daarbij is het belangrijk dat ook het groepsproces aandacht krijgt.
Signalen dat iemand gepest wordt:
Op school:
• mag niet meedoen bij spelletjes of wordt als laatste gekozen.
• schoolprestaties gaan achteruit
• vermijdt de speelplaats/blijft dicht bij de leraar tijdens de pauze.
Pauzes
• ziet er ongelukkig, gestrest, depressief uit
• klaagt over buikpijn, hoofdpijn
• heeft misschien niet één goede vriend
• bezittingen worden afgenomen of verstopt
• wordt uitgelachen, onvriendelijk benaderd
Thuis:
• komt thuis met kapotte fiets, kleren of boeken
• heeft blauwe plekken, schrammen
• neemt geen klasgenootjes mee
• is bang om naar school te gaan
• kiest een onlogische route van en naar school
• slaapt onrustig en heeft nare dromen
• vraagt en/of steelt geld van familie
• wordt niet uitgenodigd voor feestjes
• overspannen en gestrest op zondagavond
Kinderen schamen zich vaak voor het pesten. Daarom vinden ze het moeilijk om er thuis en op school over te praten. Je kind zal het jou dus meestal niet zelf vertellen. Toch zijn er signalen waaraan je kunt merken dat er iets mis is.
Praat met je kind en onderneem actie om je kind te helpen.
Praat met iemand op de plek waar er gepest wordt. Als dit op school is bespreek het dan met de leerkracht of de vaste coördinator van het pestbeleid op school (dit kan de bijvoorbeeld de vertrouwenspersoon zijn). De school of bijvoorbeeld sportvereniging is ook verantwoordelijk voor het pestprobleem en kan de Pester aanspreken. Bij cyberpesten kan je contact opnemen met bijvoorbeeld de beheerder van de website.
Geef je kinderen vaak complimenten. Dan krijgt je kind misschien wat meer het gevoel dat het de moeite waard is. Een kind met wat meer zelfvertrouwen staat wat steviger in de schoenen. Hierdoor kan het voor de Pester minder aantrekkelijk worden om te gaan pesten.
